Talooyin Badbaadada onlaynka ah ee Carruurta, Ardayda iyo Dhallinyarada
Haddii kombuyuutarku aanu ku xidhnayn internetka(Internet) , looma arko mid ay isticmaali karaan dad badan. Waxa ku bilaabmay borotokool yar oo isku xidhidh ah ayaa qof walba ka dhigay in uu la qabsado internetka(Internet) . Markii ay bateen baraha bulshadu ku xidhiidho, dad badan ayaa helay habab ay ku joogaan khadka, iyaga oo la wadaagaya wax kasta iyo wax kasta oo ay sameeyaan ama ku soo dhaca maskaxdooda. U janjeersigani waxa uu leeyahay indho xun oo soo jiidanaya oo ka baadhaya intarneedka(Internet) tilmaamo, kaas oo laga yaabo in uu ka caawiyo dambiyada sida sumcad xumada, xatooyada aqoonsiga, iyo xataa khasaare lacageed.
Boostadani waxay ku siinaysaa qaar ka mid ah talooyinka badbaadada ee khadka tooska ah, gaar ahaan carruurta, ardayda, iyo dhalinyarada(online safety tips, especially for kids, students, and teens) , waxaana u isticmaali kara qof kasta si uu u arko in isaga ama iyada aanay si xun u saamayn marka la isticmaalayo internetka(Internet) .
Talooyin Badbaadada onlaynka(Online Safety Tips) ah ee Carruurta(Kids) , Ardayda(Students) iyo Dhallinta(Teens)
Daraasad ayaa muujisay in dhallinyaradu aad ugu nugul yihiin xatooyada aqoonsiga . (Identity)Waxa laga yaabaa inay tahay sababta oo ah waxay aad ula qabsadeen shabakadaha xidhiidhka bulshada iyo golayaasha inay ka badan yihiin dadka waaweyn iyo sidoo kale sababtoo ah waxay haystaan khad cusub oo deyn ah oo si fudud looga faa'iidaysan karo.
Carruurta iyo dhallinyaradu inta badan waa kuwa soo dhejiya wax kasta oo maskaxdooda ku soo dhaca oo ka taga Raadka Dijital ah(Digital Footprints) . Baraha bulshadu(Social) ku xidhiidho waxa ay fududeeyaan wax wada qaybsiga oo si dhab ah dadka u soo jiitaan wax walba oo ay ku jiraan waxyaalaha ay tahay in ay noqdaan kuwo gaar ah qiimo kasta ha ku yimaaddee. Qoraalada sida "Kaligaa guriga ayaan ku ahay", ama sawirka shatiga darawalnimada oo leh "waxaan helay baabuur cusub" waxay u muuqataa mid aan waxba galabsan. Waxaa laga yaabaa inay u muuqdaan kuwo aan waxba galabsan, laakiin waxaa jira khataro badan oo la wadaago warbaahinta bulshada(dangers of over-sharing on social media) , waxayna sidoo kale ku martiqaadi karaan dhibaato.
Kahor intaadan wax la wadaagin shabakadaha xidhiidhka bulshada iyo golayaasha caamka ah, eeg haddii aad jeclaan lahayd inaad la wadaagto shayga dadka kale nolosha dhabta ah. Wax yar ka fakar - oo ku saabsan waxyeellooyinka suurtagalka ah ee boostada. Haddii aad dhejiso sawirka shatiga darawalnimada, ma jeclaan lahayd in qof uun akhriyo? Ma tusi doontaa laysankaaga darawalnimada, tusaale ahaan, shisheeyaha nolosha? Haddaysan ahayn, maxaad ula wadaagaysaa shisheeyaha saxda ah ee Facebook -ga ? Dabcan, waxaad jeceshahay inaad soo jiidato asxaabtaada, laakiin waxaa jira kuwa kale oo sugaya macluumaadkaas si ay si khaldan u isticmaali karaan.
Akhri(Read) : Sida loogu diyaariyo kombayutarkaga waxbarashada onlineka ah iyo xiisadaha(How to get your PC ready for online schooling and classes) .
Xatooyada aqoonsiga
Qaadashada shatiga darawalnimada tusaale ahaan, dadku waxay samayn karaan koobi kaamil ah iyaga oo isticmaalaya farsamooyinkooda marka ay helaan macluumaad ku filan. Tani waa tusaale ka yar. Arrimuhu waxay aadi karaan ilaa inta ay dadka ku qaadanayaan deymaha magacaaga, iyadoo lagu saleynayo ciwaankaga iyo lambarkaaga bulshada markaad la wadaagto dadka kale waqtiyada kale qaarkood.
Talada ugu horreysa ee muhiimka ah ee badbaadada internetka ee carruurta, dhalinyarada, iyo xitaa dadka qaangaarka ah waa in ay qaataan daqiiqad ka hor inta aan la wadaagin wax oo ay u isticmaalaan si ay u muujiyaan haddii ay ku raaxaysan lahaayeen inay la wadaagaan shisheeyaha nolosha dhabta ah. Haddii kale, maxaad ugu dhejin kartaa internetka(Internet) halkaasoo in ka badan bilyan qof oo shisheeye ah ay arki lahaayeen. Ma rabtid in la xado aqoonsiga heerna(Identity Theft) uu dhaco!
Qaar ka mid ah shabakadaha xidhiidhka bulshada sida Facebook iyo Google Plus ayaa kuu oggolaanaya inaad habayso muuqalka qoraallada kuwa kale. Tusaale ahaan, haddii aad ka beddesho sirta boostada ee dadweynaha(Public) una beddelo saaxiibbada(Friends) , boostadaada waxaa heli kara oo keliya saaxiibbadaada (friends)Facebook . Faham shabakadaha xidhiidhka bulshada iyo fagaarayaasha bulshada si aad u aragto in tas-hiilaadkan oo kale ay jiraan oo isticmaal si aanay dadka aan la garanayn u arkin macluumaadkaaga.
Akhri(Read) : Waa maxay cagajuglaynta internetka.(What is Cyberbullying.)
Sumcadda Onlineka
Talada labaad waxay ku saabsan tahay ilaalinta sumcadda khadka internetka. Ku samee Raadinta Intarneetka(Internet Search) magacaaga iyo kala duwanaanshihiisa si aad u aragto waxa dhammaan ka dhex muuqda bogga natiijada mashiinka raadinta. Waa inaadan internetka(Internet) ku soo qorin waxyaabo gaf ah oo ku saabsan macalinkaaga ama madaxaaga ama xitaa saaxiibkaa . Ogow(Know) in kaftan aan waxba galabsan oo lagu sameeyo macalinkaaga, madaxaaga, saaxiibkaagii ama cidkastaaba ay soo noqon karto sumcadaada markaad shaqo codsanayso ama waxbarasho sare.
Marka laga hadlayo shaqada, maareeyayaasha shaqaaleysiinta ayaa hubaal ah inay wadaan raadinta internetka(Internet) si ay u arkaan dhammaan macluumaadka ay kaa ururin karaan adiga. Haddii ay muujiso wax yaab leh, fursadahaagu way sii yaraanayaan. Si aad uga fogaato xaaladahan oo kale, isku day oo ha ku dhejin nooc kasta oo ka mid ah waxyaabaha meel ka dhaca internetka(Internet) . Xaaladaha qaarkood, walxaha caynkaas ah waxa kale oo laga yaabaa inay booliisku ku soo garaacaan albaabkaaga. Kahor inta qofna uusan arkin walxaha, ka saar adiga oo gacanta ku tirtira ama weydii maamulaha mareegaha inuu ka saaro haddii aadan adigu iskaa u samayn karin. Baro(Learn) wax badan oo ku saabsan Maareynta Sumcada ee khadka tooska ah(Online Reputation Management) .
Intee in le'eg bay ammaan u tahay browsingkaaga
Ma rabi doontid inaad ka tagto aqoonsigaaga gelitaanka iyo macluumaadka bangiga dadka aanad garanayn. Haddii aad wax kala iibsanayso, hubi in ciwaanka boggu ka bilaabmayo " https " halkii aad ka ahaan lahayd "HTTP". Astaanta qufulka ka sokow, waa in aad ku aragto sharraxaad yar oo midab cagaaran ah dhammaan daalacashada (marka laga reebo IE) ee ciwaanka - dhanka bidix. Weligaa ha(Never) gelin macluumaadkaaga gelida iyo gaar ahaan kaadhka iwm. macluumaadka goobaha aan ka muuqan "https" URLkooda.
Weligaa ha gujin xiriirinta iimaylka maxaa yeelay waxay kuu horseedi karaan goobo been abuur ah oo la isku duubay oo u eg degelkii asalka ahaa. Bedelkeeda, ku qor ciwaanka mareegta ciwaanka ciwaanka mar kasta oo aad rabto inaad gasho mareegahaas. Waxaad ku calaamadayn kartaa gacanta si aad u isticmaali karto intaad ku qori lahayd ciwaanka mustaqbalka. Weligaa ha gujin xidhiidhka iimaylka ku jira inkasta oo ay u muuqato mid sharci ah.
Waxaa jiri kara waxyaabo ka reeban, sida iimayllada xaqiijinta, oo ay soo diraan boggaga aad hadda ka codsatay beddelka erayga sirta ah ama haddii aad hadda uun iska diiwaan gashay bogga qaar. Inta badan, iimaylada noocaan ah waxaa lagu helaa ilbiriqsiyo gudahood ka dib marka la qaado ficilada qaar sida codsashada beddelka erayga sirta ah ama haddii aad iska diiwaan geliso qaar ka mid ah mareegaha. Xaaladahan oo kale waa inaad caqligaaga u isticmaashaa.
Identify phishing attacks, stay safe online & protect your personal information while browsing!
Soo koobid(Summary)
Kuwani waa talooyinka aasaasiga ah ee badbaadada onlaynka ee carruurta iyo kurayda:
- Waligaa waxba ha wadaagin ( internetka(Internet) ) waxaadan rabin inaad la wadaagto nolosha dhabta ah
- Weligaa ha dhajin wax meel ka dhac ah oo laga yaabo inay kuu adeegsadaan dugsigaaga, kulliyadda, booliiska, loo shaqeeyaha, iwm.
- Ku(Run) samee raadinta adiga oo isticmaalaya magacaaga waqti ka waqti oo arag macluumaadka la heli karo; Haddii aad aragto wax macluumaad ah oo xun, waa in aad ka saartaa naftaada ama adiga oo la xidhiidha maamulka goobta
- Badbaadintaada ilaali adiga oo isticmaalaya boggaga https; xitaa Twitter iyo Facebook had iyo jeer waxay leeyihiin "https" si macluumaadka galitaankaagu u ahaado mid badbaado leh
- Waligaa ha gujin xiriirinta lagugu siiyay iimaylada si aad u gaadho goob; mar walba ku qor URL -ka mareegta ama isticmaal bookmark-ka aad kaydisay; waxaa jiri kara waxyaabo ka reeban sida iimayllada si loo xaqiijiyo; Isticmaal takoorkaaga si aad u kala saartid wanaag iyo xumaan
- Hubi(Make) inaad raacdo talooyinka ku jira maqaalkan Amniga Internetka(Internet Security article) .
Waxaan rajeyneynaa in tani ay caawineyso.
Related posts
Ka fogow bangiyada internetka iyo khiyaamada kale ee internetka - Talooyin Badbaadada ee isticmaalayaasha PC
PayPal Login: Talooyin si aad si ammaan ah isugu diiwaan geliso oo aad si ammaan ah u gasho
Shaqaalaysiinta Been-abuurka ah ee Online-ka ah iyo Khiyaanada Shaqooyinka ayaa sii kordhaya
Sida loo hubiyo in xiriirku uu badbaado yahay ama aan la isticmaalin biraawsarkaaga
Soo ogow in akoonkaaga onlaynka ah la jabsaday & iimaylka & faahfaahinta sirta ah oo la daatay
10 Madadaalada Alexa Xirfadaha Carruurta iyo Dhallinta
Waa maxay Pharming sideese uga hortagi kartaa Khayaanada Intarneedka ah?
Soosaaraha Magaca beenta ah ee bilaashka ah si loo dhaliyo Aqoonsi Been abuur ah
Khayaanada Microsoft: Khiyaanada Taleefanka & iimaylka ee si khaldan u isticmaala Magaca Microsoft
14 siyaabood oo aad ku yareyn karto Ping-gaaga oo aad ku hagaajin karto ciyaaraha khadka tooska ah
Waa maxay Weerarka Dhexe ee Man-In-The-Middle (MITM): Qeexid, Ka-hortagga, Qalabka
5-ta Goobood ee ugu Wanaagsan ee laga Helo Macallin Online ah oo loogu talagalay dadka waaweyn iyo carruurta
Talooyin ku saabsan sidii aad ugu ilaalin lahayd kombuyuutarrada dadweynaha
Badbaadada Kumbuyuutarka, Xogta Qarsoonnimada, Buug-yaraha Badbaadada Onlayn ee Microsoft
Sida Loo Helo Daabacahaga Online Haddii Uu Ka Soo Baxayo Khadka Tooska Ah
20ka Goobood ee ugu Fiican ee Bilaashka ah ee Lagu Daawado Filimada Hindi Online (2022)
Waa maxay Pastejacking? Waa maxay sababta aadan uga koobiyn karin koollada shabakadda?
18ka Shabakadood ee ugu Wanaagsan ee Lagu Akhriyo Majaajilada Onlineka ah Lacag La'aan
Amniga qof walba - Dib u eegida Kaspersky Safe Kids ee Android
Taxaddar la qaado ka hor intaanad gujin xiriiriyeyaasha shabakadda ama URL-yada